Elektrik tellerine takılarak sol bacağını kaybeden leylek, üniversiteli gençlerin yaptığı bilyeli protezle eski sağlığına kavuştu. Yaklaşık 150 gündür tedavisi süren leylek, uyum süreci tamamlanınca yeniden doğaya salınacak.
Her yıl Avrupa’dan yola çıkan yüz binlerce leylek, göç etmek için İstanbul üzerinden geçiyor. Göç sırasında elektrik tellerine takılarak bacaklarını kaybeden leyleklerden birini de Orman Bakanlığı çalışanları 16 Ocak’ta buldu. Sol alt ekstremitesini kaybeden leylek, bakanlık çalışanları tarafından İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’ne ameliyat için getirildi. Burada uzvunu kaybeden leyleğin ameliyatı gerçekleştirilirken, protez çalışmalarının da ilk adımı atıldı. İki üniversite öğrencisi Hamza Sinen ve Selim Gündoğdu yapmış oldukları bilyeli protez ile leyleği eski sağlığına kavuşturdu.
7 GÜNDE SADECE YÜRÜMESİ BEKLENİRKEN KOŞMAYA BAŞLADI
İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi ve İstanbul Gelişim Üniversitesi (İGÜ) iş birliği ile, yardıma muhtaç hayvanlar üniversite öğrencileri tarafından tedavi ediliyor. İş birliği kapsamında veterinerlik fakültesi, İGÜ Ortez-Protez öğrencileri Hamza Sinen ve Selim Gündoğdu’yu sol bacağını kaybetmiş leylek ile buluşturdu.
Yaralı leyleği diğerlerinden farklı bir alanda muhafaza ederek rehabiliteye alan iki genç, bu işin gönüllülük esasına dayalı olduğunu vurguladı. Leyleğin tedavi süreci hakkında bilgi veren Hamza Sinen, şöyle konuştu:
“ 7 gün sonunda leyleğin proteze uyum sağlamasını ve protezle beraber yürümesini bekliyorduk ama leyleğimiz koşmaya başladı. Kaslarında ampütasyona bağlı zayıflama mevcuttu. Bu sebeple ilk gün dengede durmakta bile zorlanan leyleğimiz 7’nci günün sonunda protezle birlikte koşmaya başladı. Her hafta düzenli olarak leyleğin yanına giderek, protezi kontrol ettik ve gelişimini kaydettik. 8’inci günde leyleğin proteze adapte olduğunu gördük ve diğer leyleklerin yanına aldık. Burada leyleğimiz diğerleriyle beraber uyum içerisinde yaşamaya başladı. Leylek, 52’nci gününde ise uçmaya başladı. Kas kaybı da artık yok denecek kadar azdı ve proteze uyum sağlamıştı.”
“PROTEZİN FARKLI RAHATSIZLIKLARA SEBEBİYET VERMEMESİ İÇİN ÇALIŞTIK”
Yapılan protezin leylekte ilerleyen zamanlarda farklı deformasyonlara sebep olmasını önlemek için sürekli kontrol altında tuttuklarını ifade eden Sinen, ekiplerinin profesyonellerden oluştuğunu söyledi.
Sinen, “Biz daha öğrenciyiz ve eksiklerimiz elbette var. Ama ekibimizde veteriner hekimler, fizyoterapistler ve ortez-protez öğrencileri mevcut. Türkiye’de bu alanda bu denli bir ekip kurularak hayvanlara özel protez çalışmaları yapılmamıştı” dedi.
PROTEZ BİLYE ŞEKLİNDE TASARLANDI
Protez çalışmalarına başlamadan, daha önce yapılan protezler hakkında bilgi edindiklerini ve farklı bir protez tasarladıklarını belirten Sinen, 3D Printer ile leyleğin diğer ayağıyla hemen hemen aynı olan protezleri incelediklerini ve bunun leylek için sağlıklı olmadığını ifade etti. Sinen, bu durumu ise şöyle açıkladı:
“Bu şekilde yapılan protezlerde leylek olmayan ekstremitesini hissetmediği için yere basma fazında ayağının hangi şekilde bastığını hissetmiyor bu da zamanla bastığı zaman ayağının bileğine kadar basma açısını değiştiriyor. Bu şekilde dengede durmakta ve yürümekte de zorlanıyor. Biz yaptığımız protezi baston ve altı bilye şeklinde tasarladık. Çünkü, leylek olmayan uzvunu hissetmiyor ve ayağını hangi açıyla atarsa atsın protez bilye şeklinde olduğu için dönerek yine ayağının taban kısmına isabet ediyor. Bu şekilde dengede durmakta zorlanmıyor. Leylekler yabani bir hayvan olduğu için çamura, dallara takıldığı zaman ayağını kolayca çıkartabilmeli.”
MİKROP BARINDIRMAYAN MALZEME KULLANILDI
Üniversitede öğretim görevlisi olan Celil İlgün de, hayvanlara protez uygulamanın Türkiye’de çok yeni bir meslek olduğuna vurgu yaptı. İnsanlara birçok protez yaptıklarını belirten İlgün, konu hayvanlar olunca çekinceler yaşadıklarını belirtti.
İlgün, “Uygulamada çekinceler yaşadık çünkü insanlara çok protez yapmamıza rağmen hayvanlara ilk defa protez yaptık. İnsanlarda kullandığımız geçici hafif metallerimiz vardı ve onları kullanarak başladık. Çok güzel bir sonuç verdi. Leylek için protezde plastazot kullandık. Bu materyalin özelliği de içerisinde mikrop barındırmamasıdır. Bu madde terlediği zaman vücutta tahriş de yapmıyor” dedi.
DİĞER HAYVANLARA DA YARDIM ELİ UZATIYORLAR
Martı, kedi, köpek gibi yardıma muhtaç hayvanlara da daha önce protez tasarladıklarını belirten Selim Gündoğdu ise, bu projeye başlanmasında sokaktan sahiplendiği sakat olan kedisinin etkisi olduğunu ifade etti. Gündoğdu, “Ben bu bölümü okuyoruz ve neden protez yapmıyoruz diye düşündüm. Bunu da kendi bölüm hocalarıma ilettim. Hocalarımız bu projeyi çok beğendiler ve veterinerlik fakültesi ile işbirliği yapabileceğimizi söylediler. Böylece birçok hayvana yardım eli uzatmış olduk” diye konuştu.
İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Ortez-Protez Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rıfat Mutuş ise, öğrencilerin iş birliği kapsamında hem canlı materyaller üzerinde uygulama yapma imkanı bulduklarını hem de doğaya katkı sağladıklarını söyledi.
Tedavi ve uyum süreci devam eden leylek, doğaya salınacağı günü beklerken, üniversiteli gençler ise malzeme temini için gönüllülerden destek bekliyor.
